Dominic hield er maar niet over op: Noord-Korea. Ik daarentegen was minder geïnteresseerd. ‘Ik heb echt geen zin in urenlange praatjes over standbeelden die mij niet boeien’, was mijn voornaamste argument om de (dure) tour niet te boeken. Maar we gingen toch en spijt hebben we zeker niet.
Aan een bezoek aan Noord-Korea hangt een flink prijskaartje. Je kunt er namelijk alleen maar heen met een tour onder continue begeleiding van twee Noord-Koreaanse gidsen. Het werken in Australië heeft onze kas weer gespekt en dus besluiten we, nu we nog in dit deel van de wereld zijn, toch maar de stap te wagen. Spannend vinden we het wel, want Noord-Korea is toch een mysterieus land. En met onze achtergrond in de journalistiek begint de spanning al bij de aanvraag van het visum. We geven ons laatst beoefende beroep op: bedienden in een restaurant in Australië. Niets gelogen. De tourorganisatie regelt verder alles. We krijgen nooit meer vragen over onze visa-aanvragen, dus blijkbaar zijn de Google-prestaties van de Noord-Koreanen niet al te best. Of het interesseert ze geen bal wat twee Nederlandse toeristen in hun land komen doen, dat kan natuurlijk ook.
De DPRK
Onze reis naar Noord-Korea begint in Beijing. We krijgen daar een briefing van de organisatie waarmee we gaan. De groep bestaat uit ruim twintig man en is erg divers, zo hebben we Polen, Australiërs, Argentijnen en zelfs een andere Nederlander in onze groep. We leren tijdens deze briefing onder meer dat we in het bijzijn van de gidsen beter over de DPRK (Democratische Volksrepubliek Korea) kunnen spreken in plaats van Noord-Korea en geen foto’s mogen maken van militairen. En verder geen posters jatten natuurlijk, maar dat moge duidelijk zijn. Na de briefing is het tijd om naar het treinstation van Beijing te gaan: op naar Pyongyang.
De treinreis naar Pyongyang duurt dik 24 uur. De eerste stop is in Dandong, China. Dandong is de plek waar je china verlaat, via de spoorbrug rijd je namelijk Noord-Korea binnen. Voor het zover is, nemen we nog even een drankje bij Starbucks. Dit is ook direct de laatste keer dat we met het wereldwijde web verbonden zijn. Voor sommige groepsgenoten is dit blijkbaar heel belangrijk. Mij boeit het persoonlijk niet zoveel. Vijf dagen zonder internet, moet kunnen toch?
Na Dandong is het tijd om in een nieuwe trein te stappen, de trein naar Pyongyang! Een paar minuten nadat we de spoorbrug over zijn, stoppen we bij een station. Daar staat de Noord-Koreaanse douane op ons te wachten. Onze paspoorten worden gecontroleerd en er wordt gevraagd wat voor apparatuur we bij ons hebben. Een aantal mensen van onze groep moeten hun tas laten zien, maar er wordt slechts een vlugge blik geworpen naar de inhoud. Dit is letterlijk één van de makkelijkste grensovergangen die we ooit hebben meegemaakt. Wellicht komt dat ook door de slof sigaretten die onze tourgids de douaniers heeft toegeschoven…
Terug in de tijd
Het is tijd om door te rijden. De grote Chinese gebouwen in de verte maken plaats voor kleine dorpjes en vooral heel veel landbouw. Het is winter en dus oogt alles grauw. Iets wat eigenlijk wel goed matcht met de sombere kleding die de Noord-Koreanen dragen. We zien mannen aan het werk in de velden, kinderen spelen op het ijs en heel veel mensen fietsen. Het is alsof je naar een oude film kijkt. Een beetje in de stijl van de jaren 50. Het voelt eigenlijk best raar om vanuit de trein een beetje mensen te kijken, maar het is tegelijkertijd ook intrigerend. De uren in de trein vliegen voorbij. We zien nog net de zonsondergang, voordat we aankomen in Pyongyang. We zijn er.
We hebben inmiddels best veel honger en dat is maar goed ook. Het diner staat namelijk als eerste op de planning. Verschillende hapjes worden op een draaiend plateau gepresenteerd: eet smakelijk. Na het avondeten is het tijd om naar ons hotel te worden gebracht. Er zijn een stuk of tien hotels in Pyongyang en wij slapen in het Sosan Hotel. Dit hotel bevindt zich iets buiten het centrum, maar dat maakt niet zoveel uit. Je mag namelijk toch het hotel niet verlaten zonder de twee Noord-Koreaanse gidsen. Om ervoor te zorgen dat men zich niet verveelt in het hotel zijn er meerdere cafés en je kan zelfs (tegen betaling) naar de karaokebar. De hotelkamer is redelijk luxe. Zo hebben we een bad en zelfs een balkon met uitzicht over Pyongyang. Na een drankje met de groep duiken we ons bed in. Zo zijn we goed uitgerust voor onze allereeste volledige dag in Noord-Korea! Oja en voor wie zich het afvraagt: nee, we hebben geen afluisterappratuur gevonden in onze hotelkamer, weer een fabeltje ontkracht.
Wie is wie?
De volgende dag begint met een niet al te spetterend ontbijt, maar we zijn goed gehumeurd. Er wacht ons een verrassing: onze groep krijgt een cameraman mee die een persoonlijke film over de tour voor ons maakt. Beste souvenir ooit! Ons programma begint op het Kim Il-sungplein, bij ons bekend als het plein waar de grote militaire parades worden gehouden. Dat is ook goed te zien, want overal op de grond zijn witte markeringen te vinden met getallen. Zo weet iedereen precies waar hij moet staan tijdens een parade. Vlak bij het plein is een klein souvenirwinkeltje met vooral veel boeken. Dominic scoort er onder meer een boekje vol met anekdotes uit het leven van Kim Jong-il, de vader van Kim Jong-un. Vervolgens gaan we naar een bibliotheek. We mogen daar even op de computer kijken welke boeken ze hebben. Fictie is er niet te vinden, ook geen 1984 van George Orwell. Wel een boek over de variatie van de Nederlandse aardappelen. Het is maar wat je belangrijkt vindt! De bibliotheek is verder wel mooi, maar het is vooral het dakterras dat hoge ogen scoort. Vanaf het dak heb je namelijk een erg mooi uitzicht over het plein, waar we zojuist waren.
De volgende bezienswaardigheid zie je terug in letterlijk elke documentaire over Noord-Korea: de bronzen standbeelden van Kim Il-sung en Kim Jong-il. Tot nu toe waren we de hele dag redelijk vrij in ons doen en laten, maar hier gaat het er wat strenger aan toe. De voormalig leiders (of eigenlijk eeuwige leiders) van Noord-Korea zijn nog steeds erg belangrijk voor het volk en dus dien je voor de standbeelden te buigen. Ook mogen de beelden alleen in het geheel in beeld worden gebracht. Het is overigens in het begin best verwarrend als onze gidsen over de leiders praten. Er wordt namelijk gesproken over ’the president’, ’the general’ en ’the marschalk’ of ‘supreme leader’. Oftewel, president Kim Il-sung, generaal Kim Jung-il en maarschalk of hoogste leider Kim Jong-un. En geloof me, het helpt ook niet dat hun namen zo op elkaar lijken. Dominic wordt de eerste dag dus ook helemaal gek van mij, omdat ik continu aan hem vraag wie wie ook alweer is.
Noord-Koreaans geld
Na de lunch is het tijd voor shoppen! En niet zomaar, nee we gaan winkelen met de echte Noord-Koreaanse Won. We worden naar een soort warenhuis gebracht, waar we onze euro’s om mogen wisselen voor Noord-Koreaans geld. Om een of andere reden mogen er hier geen foto’s worden gemaakt, dus je moet mij maar op mijn woord geloven. In het warenhuis is een supermarkt waar je alledaagse dingen kan kopen. Op de eerste verdieping zijn verschillende winkels met bijvoorbeeld kleding en meubels. Nog een verdieping hoger is een foodcourt. We scoren voor omgerekend tien eurocent een wafel en nemen plaats op een stoeltje tussen de lokale bevolking. Het lijkt allemaal zo normaal, maar continu vraag ik me af of er misschien dingen in scène zijn gezet. Na het winkelen moeten we officieel ons geld weer inleveren, maar dat doet niemand. Wij zijn nu dus trotse bezitters van de Noord-Koreaanse Won.
We gaan met de metro. Niet omdat we ergens naartoe moeten, we hebben namelijk gewoon onze eigen tourbus, maar om de verschillende stations te zien. De metrostations zijn namelijk niet grauw en grijs, zoals in Nederland. Nee, ze zijn werkelijkwaar prachtig. Op de muren, gemaakt van mozaiek, staan de leiders diverse keren fraai afgebeeld. Door de kroonluchters heb je het idee dat je een balzaal binnenloopt en de muziek die continu afgespeeld wordt geeft het geheel een soort Efteling-effect. Hier kunnen we in Nederland toch nog wel wat van leren. Overigens is het wél net zo druk als in Nederland. We staan namelijk hutje mutje in een overvolle metro
We zijn kapot. Zo’n intensieve dag hebben we zelden. Toch staat er nog een belangrijke laatste bezienswaardigheid op het programma: het oorlogsmuseum. Het zal je vast niet ontgaan zijn dat Noord-Korea een andere kijk heeft op de Koreaanse Oorlog. De tour in het museum begint direct met een video over hoe de VS de oorlog is gestart. Duidelijk. Het zal je overigens niet verbazen dat binnen geen foto’s mogen worden gemaakt. De gids van het museum gaat er zo snel doorheen, dat er duidelijk geen tijd is om vragen te beantwoorden. Dominic en ik denken overigens dat ze het oorlogsmuseum bewust aan het eind van zo’n intensieve dag hebben gepland. Zo is iedereen eigenlijk te moe om betweterige opmerkingen te maken en laten we deze toch wel bizarre informatie rustig op ons inwerken.
Meest surrealistische ervaring ooit
De volgende dag is het tijd voor een bijzonder bezoek. We gaan namelijk naar het Kumsusanpaleis van de Zon, waar de lichamen van Kim Il-sung en Kim Jong-il liggen opgebaard. Daar kan je natuurlijk niet in je versleten spijkerbroek naartoe en dus trekken we onze nette outfit aan. Dit is overigens verplicht, anders kom je er simpelweg niet in. Telefoons en camera’s mogen ook niet mee naar binnen. We zijn wel eens eerder naar een mausoleum van een historisch persoon (Lenin) geweest, maar dit is wel echt even anders. Waar je bij Lenin een rondje om zijn lichaam loopt en vervolgens weer buiten staat, ben je in het Kumsusanpaleis wel even zoet. Ten eerste moet je al minutenlang op verschillende loopbanden staan (je weet wel, die dingen die je op vliegvelden hebt), voordat je überhaupt in de buurt van de lichamen komt. Alles gaat gestroomlijnd en als een soort kleuterklas volgen we ons gidsen.
Mocht je zelf naar Noord-Korea gaan en niet al alles over dit bezoek willen weten, sla dan de volgende paar regels even over (spoileralert).
De leiders hebben allebei hun eigen ruimtes, we beginnen met het bezoek aan Kim Il-sung. In rijen van drie lopen we naar binnen. Je moet serieus kijken, maar als we door een soort windtunnel moeten lopen schiet ik bijna in de lach. Wat is dit nu weer voor geks? Ik weet het inmiddels nog steeds niet, wellicht om alle bacteriën van je af te blazen of iets dergelijks. Van mijn nette kapsel is nu niets meer over. Ik haal snel de plukken haar uit mijn gezicht en houd dan mijn armen weer naast mijn zij, zoals ons is verteld te doen. Daar ligt hij dan: Kim Il-sung.
Ik vind opgebaarde lichamen altijd een beetje op wassenbeelden lijken en ook hier is dat weer het geval. We moeten drie keer buigen: bij het voeteneind, aan de linkerzijde van het lichaam en aan de rechterzijde van het lichaam. Het is heel apart, maar wat hierna komt is nog aparter. We lopen een zaal in vol certificaten en medailles die Kim Il-sung ooit in zijn leven zou hebben gehaald. De certifcaten en medailles komen uit tientallen verschillende landen, ook landen waar we nog nooit van ons leven van hebben gehoord. Daarna komen we in een ruimte met verschillende auto’s van Kim Il-sung. Zelfs het treinstel waarin hij zijn reizen maakte, staat er gepresenteerd. Het is bizar. Na ‘het museum’ over Kim Il-sung beleven we alles nog een keer opnieuw. Kim Jung-il is namelijk aan de beurt. Ook hier moeten we weer buigen, lopen we door een zaal vol certifcaten en staan ons diverse voertuigen te wachten. Er staat deze keer zelfs een jacht! Al denkt Dominic dat dit slechts een replica is. Het is allemaal erg surrealistisch. Ik wist van tevoren sowieso niet wat ik ervan moest verwachten, maar dit is wel heel bizar.
Potje bowlen
Oké, daarna is het tijd voor iets ‘normalere’ dingen. Zo bezoeken we verschillende monumenten, eten we hotpot voor lunch en leren we alles over de Kimjongilia en de Kimilsungia (bloemsoorten vernoemd naar de leiders). Ook brengen we een bezoek aan de Juche-toren (vernoemd naar de staatideologie van Noord-Korea). De toren bestaat uit 25.550 graniten blokken. Die staan elk voor een dag uit het leven van Kim Il-sung tot aan zijn 70ste verjaardag. Leuk feitje, maar vooral het uitzicht bovenaan de toren doet er natuurlijk toe. De stad is opvallend kleurrijk ondanks het grauwe weer.
Wie denkt dat ze in Noord-Korea geen entertainment hebben, heeft het mis. Zo hebben ze een dierentuin, een waterpark en een bowlingbaan! Dominic en ik zijn altijd wel in voor een potje bowlen, ondanks ons gebrek aan talent. Dominic doet het uiteindelijk nog best aardig, al is het niet te vergelijken met de Koreanen om ons heen die de ene na de andere strike gooien. Aziaten zijn ook echt overal beter in. We lopen door ons bowlingavontuur uit op schema en dus wordt een bezoek een kunstatelier geskipt. In plaats daarvan gaan we naar het circus. De show is erg leuk, totdat er beren tevoorschijn komen. Tot twee keer toe worden deze arme beesten ingezet voor het entertainment van mensen. Erg jammer, maar helaas wel hoe het er in veel landen nog aan toegaat.
Naar Zuid-Korea
Het is alweer onze laatste volle dag in Noord-Korea. Vandaag verlaten we Pyongyang, we gaan namelijk naar de Koreaanse gedemilitariseerde zone (DMZ), oftewel de grens tussen noord en zuid. Hier zijn we al eens eerder geweest, alleen dan aan de Zuid-Koreaanse zijde. Dat was erg strict, dus we zijn benieuwd hoe het aan de Noord-Koreaanse zijde gaat zijn. Voor het zover is, worden we eerst naar een souvenirwinkel gebracht. Naar deze winkel kijk ik al lang uit, want hier kan je namelijk handgeschilderde propagandaposters kopen. Dat is natuurlijk de ultieme souvenir. We weten niet of de posters nog een maand in onze backpack zullen overleven, maar we besluiten de gok te wagen.
Onderweg naar de grens rijden we langs een dorp dat in Zuid-Korea bekend staat als propagandavillage. Volgens Noord-Korea wonen er meer dan tweehonderd families, maar aan de Zuid-Koreaanse zijde is ons verteld dat er zelden iemand wordt gezien en het dorp dient als propaganda. Tsja, wie moeten we nu geloven? We komen aan bij de grens. Het is raar om nu aan de andere zijde te staan. Ruim een jaar geleden fotografeerden we vanuit Zuid-Korea de Noord-Koreaanse soldaten en nu staan we er zelf tussen. We mochten toen niet lachen, niet wijzen en hadden maar een paar minuten de tijd voor foto’s. Nu is het anders: we mogen overal foto’s van maken, mogen hardop praten en worden nauwelijks in de gaten gehouden. Het voelt veel vrijer, terwijl je juist in het niet vrije gedeelte van Korea bent.
Hereniging?
Het bezoeken van de grens zet me ook meteen weer aan het denken. Zou het niet mooi zijn als de twee Korea’s ooit weer herenigd worden? Zowel onze gids van de Zuid-Koreaanse zijde als de gidsen van de Noord-Koreaanse zijde zeggen hoop te hebben en het graag te willen. Een tijd lang was de relatie tussen noord en zuid erg slecht, maar Kim Jong-un en Moon Jae-in, de huidige president van Zuid-Korea, lijken dichter naar elkaar toe te willen treden. De gesprekken met Trump geven ons gidsen hier hoop. Zou het ooit gaan gebeuren? Ik betwijfel het, maar gun het de Koreanen aan beide zijden wel.
Na de DMZ rijden we naar een dorp in de buurt. Hier doen we ansichkaarten op de bus naar Nederland. Bij het zien van alle spelende kinderen op het ijs begint het te kriebelen. We vragen aan onze gidsen of we ook het ijs op mogen, maar ze schieten direct in de stress. Het duurt even voordat we ons antwoord krijgen, maar het is een nee. Volgens onze gids zouden we daarmee de kinderen die oefenen voor een schaatstoernooi storen. Stja, is dat de echte reden? Of mogen we ons niet ongecontroleerd mengen met de lokale bevolking?
Supreme leader of vodka
Het is de laatste avond en de trein vertekt morgen pas laat in de ochtend, dus het is tijd voor een drankje. Iedereen weet hoe het afgelopen is met de dronken Amerikaan die een poster stal, dus ik besluit nuchter te blijven. Daar denken een hele hoop mensen, inclusief Dominic, anders over. In onze groep zit ook een Pool en die heeft al snel de vodka ontdekt. Hij is erg genereus en laat iedereen het ene na het andere shotje achterover tikken. Als hij zich later op de avond uitroept als ’the supreme leader of vodka’ in het bijzijn van onze Noord-Koreaanse gidsen sla ik mijn handen voor mijn gezicht. Het is tijd om te gaan!
De volgende dag stappen we weer in de trein terug naar Beijing. Ons Noord-Korea avontuur zit erop. Wat een bijzondere, maar vooral surrealistische ervaring was dit. Eerst wilde ik nooit naar Noord-Korea, nu wil ik zeker nog eens terug. Een prachtig land met een merkwaardig regime.
Heb je vragen over ons bezoek aan Noord-Korea? Stel ze dan hieronder of via Facebook, YouTube of de mail.
